Terapia alkoholowa oprócz pracy nad tożsamością alkoholika oraz mechanizmami jego uzależnienia skupia się też nad skutkami jego picia alkoholu. Poważnym skutkiem picia alkoholu mogą być zaburzenia neuroprzekaźnikowe w mózgu. Jak podaje A. Augustynek (2015) w podręczniku pt.: Psychopatologia człowieka dorosłego, uzależnienie jest zaburzeniem równowagi między dwoma układami neuroprzekaźnikowymi – układem nagrody, za który odpowiada układ dopaminergiczny w mózgu (nazwany od głównego neuroprzekaźnika układu – dopaminy), i układem kary, za który w mózgu odpowiada układ serotoninergiczny (serotoniny). U osób uzależnionych aktywność tych układów zostaje zaburzona – maleje rola układu kary, a rośnie rola układu nagrody. Substancja czy czynność, od której dana osoba się uzależnia i która dostarcza przyjemność, jest dla tej osoby rodzajem natychmiastowej gratyfikacji. W wyniku tych właśnie zaburzeń powstaje silny głód alkoholowy, który w ramach terapii alkoholowej powinien być leczony farmakologicznie.
TERAPIA ALKOHOLOWA LECZY SKUTKI PSYCHICZNE
Nasze badania wykazały, że istnieje związek między intensywnym piciem, a wzrostem nasilenia problemów ze zdrowiem psychicznym. Poważne lub bardzo poważne objawy depresyjne lekarze psychiatrzy diagnozują u 27% pacjentów z uzależnieniem od alkoholu. U części z nich, szczególnie młodych pacjentów analiza wykazała również silne powiązanie między samouszkodzeniem i depresją, zaburzeniami lękowymi i stresem. Jeden na pięciu młodych pacjentów zgłosił samookaleczenie, nie chcąc się zabić. Ponad jedna czwarta osób, które odniosły obrażenia, miała ciężkie lub bardzo poważne objawy depresyjne, a 7% młodych pacjentów miało za sobą próbę samobójczą. W badaniu zanotowano mniej niż połowę tych, którzy szukali pomocy po usiłowaniu odebrania sobie życia. Spośród nich jedna trzecia uznała za trudne lub bardzo trudne uzyskanie potrzebnego wsparcia. Stwierdzono, że wsparcie ze strony zaufanej osoby dorosłej miało znaczący wpływ na zmniejszenie liczby samouszkodzeń i prób samobójczych. Terapia alkoholowa, aby była skuteczna musi uwzględniać również i te aspekty w procesie leczenia.
Najskuteczniejsza terapia alkoholowa w leczeniu bazuje na nurcie poznawczo-behawioralnym
Teorie genezy poznawczo-behawioralnej alkoholizmu opierają się na niewłaściwym przebiegu procesu uczenia się, wynikiem czego wykształcają się u uzależnionego nieprawidłowe nawyki. Wg nich źródłem uzależnienia są pozytywne oczekiwania, co do działania alkoholu – czyli pozytywne wzmocnienia. Np. gdy ktoś po wypiciu czuje się zrelaksowany, to automatycznie będzie to powtarzał, aby osiągnąć efekt. Niestety, gdy już do tego przywyknie to tym trwalsze będzie wzmocnienie tego nawyku, a aby się od tego odzwyczaić, konieczne będzie przejście terapii alkoholowej. Alkohol powoduje dużo mocniejsze nagradzanie niż inne naturalne zachowania, do których mózg jest już przyzwyczajony, dlatego wieloletnie picie alkoholu spowoduje przyzwyczajenie się mózgu do działania pod jego wpływem, z którym sam uzależniony nie będzie w stanie sobie poradzić. Każda próba odstawienia wywoła złe samopoczucie i głód, który zmusi osobę do dalszego picia. W takim przypadku terapia alkoholowa da uzależnionemu narzędzia m.in. metody radzenia sobie z głodem alkoholowym, dzięki którym będzie w stanie wyjść z uzależnienia.
Psychologiczny nurt poznawczy A. T. Becka jako przyczynę alkoholizmu podaje nieprawidłowe przekonania dotyczące picia alkoholu np.: „Jestem alkoholikiem, więc nie mogę żyć bez alkoholu”. Takie przekonania prowadzą do długotrwałego picia i przekonania o braku możliwości kontrolowania tego. Czyli wg tej teorii najskuteczniejszą metodą terapii alkoholowej jest psychoterapia poznawcza lub połączona z powyższą teorią, terapia poznawczo-behawioralna.