Leczenie alkoholizmu należy rozpocząć, gdy picie daje pewne oznaki, gdy zaobserwować można określoną ich liczbę, a im więcej tych oznak występuje, tym większe jest prawdopodobieństwo uzależnienia.
Leczenie alkoholizmu można rozpocząć od momentu, gdy picie alkoholu jest w celu doznania ulgi, odprężenia, zmniejszenia napięcia, niepokoju, dodania odwagi, ułatwienia zaśnięcia itp. Gdy pojawia się szukanie okazji do picia, picie z chciwością, pośpieszanie kolejek powodujące regularne upijanie się. W sytuacjach w których ktoś pije pomimo zaleceń lekarskich czy problemów zdrowotnych, kiedy można zauważyć u uzależnionego wzrost tolerancji na alkohol powodujący efekt tzw. „mocnej głowy”, lub występują luki pamięciowe tzw. „urwany film”.
Natomiast leczenie alkoholizmu trzeba rozpocząć, gdy u uzależnionego następuje wyraźna zmiana stylu picia z towarzyskiego na samotny lub ukrywanie się z wypijaną ilością, prowadzenie pojazdu pod wpływem alkoholu, unikanie rozmów na temat picia, usprawiedliwianie picia, minimalizowanie go, reagowanie gniewem. W sytuacjach, kiedy widać u osoby rozdrażnienie, gdy nie mogą się napić albo próbują ograniczyć picie celem udowodnienia kontroli.
Jeżeli zauważy się u osoby któreś z powyższych objawów, może to oznaczać, że problem faktycznie istnieje, jednak należy pamiętać, że postawić diagnozę może wyłącznie lekarz lub terapeuta uzależnień – specjaliści potrafią również zdiagnozować mechanizmy uzależnienia:
- Leczenie alkoholizmu obejmuje pracę nad Mechanizmem Nałogowej Regulacji Uczuć (MNRU) wg którego u osoby uzależnionej pojawiają się zaburzenia procesów regulacji emocji powodujące silne głody alkoholowe.
- Mechanizm Iluzji i Zaprzeczeń (MIiZ) też podlega leczeniu alkoholizmu, ponieważ powoduje zniekształcenie racjonalnych procesów myślowych u uzależnionego, które dezorientują go w postrzeganiu swojej destrukcji spowodowanej piciem, dlatego zaprzecza, minimalizuje i obwinia innych.
- Ostatnim mechanizmem nad jakim pracuje się podczas leczenia alkoholizmu jest Mechanizm Rozdwojonego i Rozproszonego „JA” (MRiR”Ja”), który dezintegruje strukturę osobowości uzależnionego tworząc mu biegunowy obraz siebie uniemożliwiający zmianę, czyli zaprzestanie przez niego picia alkoholu.
Prywatne leczenie alkoholizmu oprócz zatrzymania mechanizmów obejmuje też leczenie przyczyn uzależnienia tj.: biologicznych; psychicznych lub środowiskowych.